ခ်ီႏွင့္ သူ၏ခုႏွစ္မ်ား

ဇင္ဇင္

“ႀကီးျမတ္တဲ့ ဘယ္အလုပ္မ်ဳိးကိုျဖစ္ပါေစ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ဖို႔အတြက္ ျပင္းထန္ျပင္းျပတဲ့ ခံစားမႈဟာ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္တယ္၊ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျပင္းျပတဲ့ခံစားမႈနဲ႔ရဲရင့္မႈဟာ တခြက္စာနဲ႔မလံုေလာက္ဘူး။ အဆက္ မျပတ္ ေသာက္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေဆး၀ါးေတြပါပဲ”
ခ်ီက သူ႔မိဘေတြထံ စာေရးသည့္အခါ ထိုကဲ့သို႔ပင္သူ႔စိတ္ဓါတ္ကို ရင္ဖြင့္တတ္သည္။ ခ်ီ၏ဘ၀တြင္ ႀကီးျမတ္သည့္ လုပ္ငန္းႏွစ္ခုကို လုပ္ခဲ့သည္။ လူတို႔၏ ေရာဂါဘယႏွင့္အသက္ကို ကာကြယ္ကယ္တင္သည့္ ဆရာ၀န္အလုပ္။ ေနာက္အလုပ္တခုက မတရားဖိႏွိပ္ေသြးစုပ္ခံရသည့္ဘ၀မ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ႐ုန္း ကန္ ႀကိဳးပမ္းသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားအလုပ္၊ တကယ္က ခ်ီ၏ဘ၀တခုလံုးသည္ လက္တင္အေမရိက ျပည္သူ တို႔၏ လြတ္ေျမာက္ေရးတြင္ နစ္ျမႇဳပ္ေနခဲ့ေလသည္၊

ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးတြင္ အေမရိကန္သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္သာမက လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံ မ်ားကိုပါ ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ နယ္ခ်ဲ႕လာခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ျပင္္သစ္ႏွင့္ ၿဗိတိသ်တို႔နယ္ခ်ဲ႕ ေသြး စုတ္သည့္ အေျခခံစခန္းကို အေမရိကန္က အစားထိုး၀င္ေရာက္ေနရာ ယူခဲ့သည္။ အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕တို႔ စားခြက္ (စခြက္) လု အာဏာၿပိဳင္ပြဲျဖစ္သည့္ ဒုတိယကမၻာစစ္ ၿပီးဆံုးသြားခဲ့ၿပီးေနာက္ နယ္ခ်ဲ႕လက္သစ္ေၾကာင့္ အာရွ အာဖရိကႏွင့္ လက္တင္အေမရိကတို႔မွာ ပို၍မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဆင္းရဲငတ္မြတ္ျခင္းႏွင့္အတူ လူ႔အခြင့္ အေရး။ ဒီမိုကေရစီတို႔ကို ဆံုး႐ႈံးလက္လြတ္ခဲ့ၾကရသည္။

ေတာ္လွန္ေရးသမားဆရာ၀န္ခ်ီသည္ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူ တို႔ဘက္ကရပ္တည္ေတာ္လွန္ခဲ့သည္။ ဆရာ၀န္ အျဖစ္ႏွင့္ပင္ သာမန္ဆရာ၀န္မ်ားကဲ့သို႔ ေဆးကုသရင္း ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ေနလို႔ရရဲ႕သားႏွင့္ ဘာေၾကာင့္မ်ား မေအးခ်မ္း မသာယာသည့္ ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ရသလဲ။ မတရားဖိႏွိပ္။ မတရားအ ျမတ္ထုတ္ ေသြးစုတ္ေနသည္ကို လက္ပိုက္ၾကည့္ မေနႏွိင္၍ျဖစ္သည္။ ျပည္သူလူထုတြင္ စြဲကပ္ေနေသာ အနာ ေရာဂါေတြထက္ဆိုး၀ါးေသာ ေသြးစုတ္ျခယ္လွယ္ ခံလူမႈဘ၀ကပ္နာကို ေတာ္လွန္ေရးျဖင့္ ကုသလိုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေတာ္လွန္ေရးခရီးကား ခက္ၾကမ္းလွေပစြ။ အသက္ေပး ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔လႊတ္မႈျဖင့္သာ ထိုခက္ၾကမ္း တမ္းမႈမ်ားအားလံုးကို ေနာက္ေၾကာ ဘက္တြင္ထားခဲ့ႏိုင္သည္၊ ခ်ီက ထိုသို႔ေပးဆပ္ရဲသူ။ ေပးဆပ္၀ံ့သူ။ မည္ကဲ့ သို႔ေသာ ေတာ္လွန္ေရးသမားပင္ျဖစ္ေစ ျပည္သူလူထုလြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ခိုင္မာျပတ္သားသည့္ ယံုၾကည္ ခ်က္၊ စိတ္ဓါတ္၊ ဇြဲသတၱိတို႔ႏွင့္ ေတာ္လွန္႐ုန္းကန္ေသာအခါ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔လႊတ္မႈျဖင့္ အခက္အခဲေတာင္တန္းမ်ား ကို ေနာက္ေၾကာဘက္တြင္ ထားခဲ့ႏိုင္ၾကေလေတာ့သည္။ ထို႔့ေၾကာင့္လည္း ေတာ္လွန္ေရးသမားတိုင္းသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားႏွင့္ ေတာက္ပၿပိဳးျပက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ခ်ီသည္ ထိုေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲက စံနမူနာျပသေကၤတ တခုျဖစ္သည္။

တခ်ဳိ႕က တကိုယ္ေရလြတ္ေျမာက္ေရး ကိုသာလုပ္သူ၊ ဘယ္သူေသေသ ငေတမာလ်င္ၿပီးေရာ ဆိုသည့္သူ။ တကိုယ္ေရေကာင္းစားေရး၊ မိိသားစုေကာင္းစားေရးကိုသာ ႀကိဳးပမ္းသူ။ တခ်ဳိ႕က မိမိတို႔တစုတဖဲြ႔ေကာင္းစား ေရး လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္စြမ္းေဆာင္ အားထုတ္သူ၊ ထိုကဲ့သို႔ေသာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားထက္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတရပ္ လံုး လူတန္းစားတရပ္လံုး လြတ္ေျမာက္ေရးကို ေရွး႐ႈဦးတည္လ်က္ အသက္စြန္႔ႀကိဳးပမ္းလႈပ္ရွား သူတို႔မွာႀကီး ျမတ္၊ ျမင့္ျမတ္လွေပစြ။ သိကၡာမဲ့ေသာ တကိုယ္ေကာင္းသမားတို႔ႏွင့္ တန္ဘိုးျခင္းမယွဥ္ သာေတာ့ေပ။
အဖိႏိွပ္ခံလူတန္းစားမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးထက္ ႏိုင္ငံတကာ အဖိႏွိပ္ခံလူထု လြတ္ေျမာက္ေရးကိုပို၍ အားသန္ရည္စူးခဲ့သူ ေျပာက္က်ားေတာ္လွန္ေရး ဆရာ၀န္ႏွစ္ဦးကေတာ့ ေဒါက္တာခ်ီေဂြဗာရားႏွင့္ ေဒါက္တာ ေနာ္မင္ဗက္သြန္းတို႔ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာေနာ္မင္ဗက္သြန္းက သန္းေပါင္းရွစ္ရာေက်ာ္ တ႐ုတ္လူထုလြတ္ေျမာက္ ေရးတိုက္ပြဲတြင္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္မေတာ္သားအနီတို႔ႏွင့္အတူ အသက္ေပးစြန္႔လႊတ္ခဲ့သည့္ ေျပာက္က်ားဆရာ ၀န္၊ ေဒါက္တာခ်ီက က်ဴးဘား၊ ကြန္႐ုိ၊ ဗိုလစ္ဗီးယားႏွင့္ လက္တင္အေမရိကမွ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႔၏ လြတ္ေျမာက္ေရးတြင္ အသက္ေပးပါ၀င္ခဲ့သည့္ ေျပာက္က်ားေခါင္းေဆာင္ႀကီး။ အဖိႏိွပ္ခံလူမ်ိဴးစံု အမ်ဳိးသားျပည္သူလူထု မ်ားလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ယေန႔တုိင္႐ုန္းးကန္လႈပ္ရွားေနသည့္ ေတာ္လွန္ေရး သမားတိုင္းသည္ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔ မြန္ျမတ္သူလွသူမ်ားအျဖစ္၊ ဇြဲသတၱိ စိတ္ဓါတ္ခိုင္ခန္႔သည့္ သူရဲေကာင္းမ်ားအျဖစ္ ခ်ီႏွင့္ ဗက္သြန္းတို႔ႏွင့္အတူ ေတာက္ပေနခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

(၂)
ဤေဆာင္းပါးတြင္ ခ်ီ၏ေတာ္လွန္ေရးသမားဘ၀ႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို ထင္ဟပ္သည့္ ခ်ီ၏ ရက္စြဲ အလိုက္ျဖစ္စဥ္မ်ားကို (Che Time Line) ကိုေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရး၊ စစ္ေရး အေျခအေန မ်ားကိုလည္း ခ်ီ၏ရက္စြဲျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညႇိၾကည့္ႏိုင္မွာျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အ ေျခအေနကို ၾကည့္လ်င္အေမရိကန္ နယ္ခ်ဲ႕ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံမ်ားဋိ္ပကၡ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ႏွင့္ ေသြးစုတ္အဖိႏွိပ္ခံ အာရွ အာဖရိက လက္တင္အေမရိကတို႔မွ ျပည္သူမ်ား၏ ပဋိပကၡတိုက္ပြဲမ်ားက တင္းမာေနဆဲ။ ေဒသဆိုင္ရာ စစ္ပြဲ မ်ားကေတာက္ေလာင္ဆဲျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ျပင္သစ္၊ ဒတ္ခ်္၊ စပိန္၊ ေပၚတူဂီႏွင့္ ၿဗိတိသ်တို႔ တစထက္တစ ေန၀င္ခဲ့သည့္ကာလ။ ဂ်ာမဏီႏွင့္ ဂ်ပန္ တို႔လံုး၀စစ္႐ႈံးသည့္ ကာလတြင္ အေမရိကန္နယ္ခ်ဲ႕က ကမၻာကိုလႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ေရး လုပ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး အမ်ဳိးသားလြတ္ ေျမာက္ေရးတိုက္ပြဲမ်ားမွာ ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့သည္။ ထိုကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ ေရး၊ စီးပြားေရး ေနာက္ခံကားခ်ပ္ကို အၾကမ္းမ်ဥ္းသိရွိထားမွသာ ခ်ီ၏ရက္စြဲအလိုက္ျဖစ္စဥ္မ်ားကို ပို၍ၾကည္လင္ ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္နိုင္မွာ ျဖစ္သည္။


၁၉၂၈ ဇြန္ ၁၄။ ။ ဖခင္ အာနက္စတိုေဂြဗာရာလင့္ခ်္ (Ernesto Guevara Lynch) ႏွင့္ မိခင္စီလီယာ ဒီလာဆာနာ (Celia de Laserna) တို႔ကသားသမီး ငါးေယာက္အနက္ သားအႀကီးဆံုး အာနက္စတို ေဂြဗာရာ ဒီလာဆာနာ (ခ်ီ ) ကိုအာဂ်င္တီးနား (Argentina) တြင္ေမြးဖြားသည္။
၁၉၅၀ ဇႏၷ၀ါရီ ၁။ ။ အာဂ်င္တီးနားေျမာက္ပိုင္းကို စစ္တပ္စက္ဘီးျဖင့္ ခရီးထြက္လွည့္လည္ခဲ့ရာ မိုင္သံုးေထာင္ ခရီးေပါက္ခဲ့သည္။ (အသက္ ၂၂ )
၁၉၅၂ ဇႏၷ၀ါရီ မွ ဇူလိုင္ အထိ။ ။ သူငယ္ခ်င္း အယ္လ္ဘာတိုဂရာဒိုနာ (Alberto Granado) ႏွင့္အတူ ကိုလိုနီကုဌႏူနာစြဲကပ္ေနေသာ ပီ႐ူး (In a Leper colony in peru) ႏွင့္သြားေရာက္လည္ပတ္။ ပီ႐ူူး မွာအလုပ္လုပ္ လိုက္ေသးသည္။
မတ္လ ၁၀။ ။က်ဴဘားတြင္ ဖူဂ်င္စီယို ဘာတစၥတာ အာဏါသိမ္းခဲ့သည္။
၁၉၃၅ ဇြန္ ၁၂။ ။ ဆရာ၀န္ဘြဲ ့ ကိုရရွိခဲ့။
ဇူလိုင္ ၆။ ။ လက္တင္အေမရိက တခြင္သို႔ ခရီးထြက္ခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာ။ ။ ခ်ီသည္ ေကာ့စ္တာရီကာ (Costa Rica) ႏွင့္ဆင္ဂ်ဳိး (San Jose) တို႔တြင္တိုက္ပြဲ၀င္ ခဲ့ၾကသူမ်ားထဲမွ အသက္ရွင္က်န္ခဲ့ၾကသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပထမဆံုး အဆက္အသြယ္ရရွိခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာ ၂၄။ ။ ဂြါတီမာလာ (Guatemala) သို႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ဂ်က္ကိုဘိုအာဘင္ (Jacobo Arbenz) အစိုးရက လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေရးလုပ္ေနသည့္ကာလ။
၁၉၅၄ ဇႏၷ၀ါရီ၊ ဇြန္လ။ ။ အလုပ္မ်ိဴးစံုကို လုပ္ကိုင္ရင္း ခ်ီသည္ မာ့စ္၀ါဒကိုေလ့လာေနခဲ့။ က်ဴးဘားမွ ထြက္လာခဲ့သည့္ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကို တစထက္တစ ထိေတြ႔ရင္းႏွီးလာခဲ့သည္။
ဇြန္ ၁၇။ ။ အေမရိကန္ စီအိုင္ေအ (CIA) ေၾကာေထာက္ေနာက္ခံျပဳသည့္ေၾကးစားစစ္သားမ်ား ဂြါတီမာသို႔ က်ဴးေက်ာ္ လြမ္းမိုးလာခဲ့သည္။(၄)
ဇြန္ ၂၇။ ။ အစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဂ်က္ကိုဘိုအာသင့္ဇ္ ရာထူးမွႏုတ္ထြက္။
ၾသဂုတ္။ ။ အေမရိကန္ စီအိုင္ေအ ေၾကးစားတတ္မ်ားက ဂြါတီမာလာ ၿမိဳ႕ကို၀င္ေရာက္စီးနင္းၿပီး ဂ်က္ကိုဘိုအာ သင့္၏ အစိုးရကိုေထာက္ခံသူမ်ားအား အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ ခ်ီသည္လည္း အာဂ်င္တီးနား သံ႐ုံးကို တိတ္တဆိတ္ ထြက္ေျပးခိုလံႈခဲ့ရ။
စက္တင္ဘာ ၂၁။ ။ မက္စီကိုၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေရာက္ရွိလာၿပီး ဆရာ၀န္အျဖစ္အလုပ္လုပ္၊
၁၉၅၅ ေမ ၁၅။ ။ က်ဴးဘားတြင္ ကပ္စ္ထ႐ုိႏွင့္ ရဲေဘာ္မ်ားအက်ဥ္းေထာင္မွ ျပန္လြတ္လာၾကသည္။ (၁၉၅၃ ဇူလိုင္ ၂၆ တြင္ က်ဴးဘားရွိ မြန္ကာဒါဘားရက္စ္ အက်ဥ္းေထာင္ကို ကပ္စ္ထ႐ုိတို႔စတင္တိုက္ခိုက္ခဲ့။ ဘာတစ္ စတာအစိုးရကို စတင္ေတာ္လွန္ခဲ့စဥ္ ကပ္စ္ထိ႐ုိႏွင့္ သူ၏ရဲေဘာ္မ်ားအဖမ္းခံခဲ့ရ။ ေထာင္က်ခဲ့ၾကသည္။)
ဇြန္။ ။ ခ်ီႏွင့္ အာ႐ုရယ္ ကပ္စ္ထ႐ုိ (Raul Castro) တို႔ေဆြးေႏြး။
ဇူလိုင္ ၇။ ။ က်ဴးဘားႏီုင္ငံထဲသို႔ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး တင္ပို႔ရန္အတြက္ ဖီဒယ္ကပ္စ္ထ (Ffidel Castro) မက္စီကိုသို႔ေရာက္လာ။
ဇူလိုင္။ ။ ခ်ီႏွင့္ကပ္စ္ထ႐ုိတို႔ ေတြဆုံခဲ့ၾက။ ခ်ီႏွင့္သူ၏ အဖဲြ႔ေျပာက္က်ားစစ္သင္တန္း တက္ေရာက္ခဲ့ၾက။ ထို အခ်ိန္မွစတင္၍ အာနက္စကိုေဂြဗါယာကိုသူ၏ရဲေဘာ္မ်ားက “ငါတို႔ရဲ႕ဆရာ၀န္” Che “ခ်ီ” ဟူ၍ ဂုဏ္ျပဳေခၚေ၀ၚ ၾကရာမွ “ ခ်ီ ” အမည္ကိုစတင္ရရွိ ခဲ့သည္။
ၾသဂုတ္ ၁၈။ ။ ဂြါတီမာလာတြင္ေတြ႔ရွိခဲ့သည့္ ပီ႐ူးႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူ ပီ႐ူးအမ်ိဴးသမီး (Peruvian) ေဟလ္ဒါ ဂါဒီယာ (Hilda Gadea) ႏွင့္ ခ်ီတို႔လက္ထပ္လိုက္ၾကသည္.
၁၉၅၆ ဇြန္ ၂၄။ ။ ဆရာ၀န္ခ်ီႏွင့္ ဖီဒယ္ကပ္စ္ထ႐ိုတို႔ ၂၆ ဦးတရားမ၀င္ေနထိုင္သည့္ပုဒ္မျဖင့္ မက္စီကိုတြင္ ေထာင္က်ခဲ့သည္။ ခ်ီက ၅၇ ရက္ေထာင္က်။
ႏုိ၀င္ဘာ ၂၅။ ။ ခ်ီအပါအ၀င္ ေျပာက္က်ားတပ္ဖဲြ႔ ၀င္ ၈၂ ဦးတို႔ ဂရင္းမာ (Granma) သေဘၤာျဖင့္ မက္စီကိုမွ ထြက္ခြါလာခဲ့။
ဒီဇင္ဘာ ၂။ ။ က်ဴးဘား အေ႔႐ွေျမာက္ကမ္းေျခသို႔ ဂရင္းမာ သေဘၤာဆိုက္ေရာက္။
ဒီဇင္ဘာ ၅။ ။ ဘာတစ္စတာအစိုးရက ခ်ီတို႔ကို ၀ိုင္း၀န္းတိုက္ခိုက္ခဲ့ၾက။ အမ်ားစု အသတ္ခံရ။ တခ်ိဳ႕လက္ရ ဖမ္းမိျခင္းခံရ။ ခ်ီက ဒဏ္ရာရၿပီး ကပ္စ္ထ႐ိုအုပ္စုႏွင့္ကဲြသြား။
၁၉၅၇ ဇႏၵ၀ါရီ ၁၇။ ။ လာပလာတိုရွိ စစ္တပ္ကို ခ်ီတို႔သူပုန္တပ္ကသိမ္းယူ။
ေမ ၂၈။ ။ အယ္ယူဗာ႐ုိး (El Uvero) ၿမိဳ႕ေစာင့္တပ္ကိုထပ္မံ၍ လက္ရသိမ္းပိုက္လိုက္သည္။
ဇူလိုင္။ ။ ဒုတိယေျမာက္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္တြင္ ခ်ီသည္ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ရာထူးတိုးျမႇင့္ျခင္းခံရ။
၁၉၅၈ ဇူလိုင္။ ။ ေတာ္လွန္ေရး ေျပာက္က်ားတပ္က ဘာတစ္စတာရဲ ႔တပ္ေတြကို အယ္လ္ ဂ်ီ႐ူရီ (El Ji gue) ႐ႈံးနိမ့္။ ဆုတ္ခြါလာခဲ့ၾကရ။
ၾသဂုတ္ ၃၁။ ။ က်ဴးဘားအလယ္ဗဟိုေဒသမွာ တပ္ရင္းတရင္းကို ခ်ီကထပ္မံတည္ေထာင္ဖဲြ႔စည္းလိုက္ သည္။
ေအာက္တိုဘာ ၁၆။ ။ ခ်ီ၏ေတာ္လွန္ေရးတပ္သည္ အက္စကင္ဘာရီ (Escambray) ေတာင္တန္းေဒသကို ေရာက္လာခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာ ၂၈။ ။ ခ်ီ၏တပ္သည္ လပ္စ္ဘယ္လ္စ္ (Las Vilas) ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ သည္။
၁၉၅၉ ဇႏၵ၀ါရီ ၁။ ။ က်ဴးဘားအစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဘာတစ္စ္စတာ (Batista) ထြက္ေျပး။ ခ်ီတို႔တပ္က စင္တာကလာရာ (Santa Clara) ၿမိဳ႕ကိုသိမ္းပိုက္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားဗားနား ( Havana) ကိုသိမ္းပိုက္ရန္ ဆက္လက္ ႀကိဳးစားအားထုတ္။
ဇႏၷ၀ါရီ ၂။ ။ ကပ္စထ႐ုိ (Castro) ကေခါင္းေဆာင္ၿပီးလူထုတိုက္ပြဲ ကိုေဖာ္ထုတ္ခဲ့။ အေထြေထြသပိတ္ႀကီး ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး အစိုးရလုပ္ငန္းေတြ လံုး၀ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့။
ဇႏၷ၀ါရီ ၃။ ။ ဟားဗားနားရွိ ၿမိဳ႕ေစာင့္တပ္ကို ခ်ီတို႔ေတာ္လွန္ေရး ေျပာက္က်ားတပ္မ်ားက တိုက္ခိုက္သိမ္း ယူ။ ဟားဗားနားက်ဆုံး။ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ခ်ီေရာက္လာ။
ဇႏၷ၀ါရီ ၈။ ။ ဖီဒယ္ကပ္စထ႐ုိ (Fidel Castro) ဟားဗားနားေရာက္လာ။
ေမ ၁ရ။ ။ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့။
ဇြန ၂။ ။ ခ်ီႏွင့္အယ္လီရာဒါ မာခ်္ (Aleida March) တို႔ လက္ထပ္။ (ဒုတိယေျမာက္ အိမ္ေထာင္ ျပဳျခင္း။)
ဇြန္ ၁၂ မွ ၁၈။ ။ အာရွ၊ အာဖရိက၊ ဥေရာပသို႔ခရီးထြက္။ စီးပြားေရးႏွင့္ အတတ္ပညာအတြက္ ညႇိႏိႈင္းေဆြး ေႏြး။ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား ရယူခဲ့။ က်ဴးဘားသို႔ ျပန္လာ။
ေအာက္တိုဘာ ၇။ ။ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေျပာင္လဲေရးႏွင့္ အမ်ဳိးသားစက္မႈလုပ္သားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ခ်ီကို ခန္႔ အပ္ခဲ့ၾက။
ႏုိ၀င္ဘာ ၂၆။ ။ အမ်ဳိးသားဘဏ္ဥကၠဌအျဖစ္ ခ်ီခန္႔အပ္ျခင္းခံရ။
၁၉၆၀ ေအာက္တိုဘာ ၂၁။ ။ ဆိ္ုဗီယက္ယူနီယံ၊ အေရွ႕ဂ်ာမဏီ၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယား၊ တ႐ုပ္ျပည္ႏွင့္ ေျမာက္ ကိုရီးယားတို႔ကို ခ်ီသြားေရာက္ ၂ လခရီး။
၁၉၆၁ ေဖဖ၀ါရီ ၂၃။ ။ စက္မႈ၀န္ႀကီးဌာနကိုက်ဴးဘားအစိုးရ ထူေထာင္လိုက္ၿပီးသည့္ေနာက္ ခ်ီသည္စက္မႈ ၀န္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ဧၿပီ။ ။ အေမရိကန္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပထားသည့္ ေၾကးစားက်ဴးဘား ၁၅၀၀ တို႔က်ဴးဘားကို၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ သံုးရက္အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ေၾကးစားတို႔၏တိုက္ပြဲ ၿပီးဆံုးသြားသည္။
ၾသဂုတ္ ၈။ ။ အေမရိကန္ႏွင့္ က်ဴးဘားတို႔ ပူးတြဲညီလာခံတရပ္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ ခီ်သည္ စက္မႈ၀န္ႀကီး ျဖစ္ လာခဲ့သည္။
၁၉၆၂ ၾသဂုတ္ ၂၇ ၊ ၊ ဆိုဗီယက္ယူနီ ယံသို႔ခ်ီ သြားေရာက္လည္ပတ္။
ေအာက္တိုဘာ ၂၂။ ။ သမတ ကေနဒီ (Kennedy) ကက်ဴးဘား ကၽြန္းကိုေရတပ္နဲ႔ ၀ိုင္းပတ္ပိတ္ဆို႔ထား မယ့္အျပင္ ႏ်ဴကလီးယားဒံုးက်ည္မ်ာကိုပါ ထပ္မံပူးတြဲ ရရွိေစမွာျဖစ္တယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ေၾကာ္ျငာ။
ေအာက္တိုဘာ ၂၈။ ။ ဆိုဗီယက္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ခ႐ုေရွာ့ (Khrushev) က “က်ဴးဘားဒံုးက်ည္ ျပႆနာ ” Cuban missike crisis ကိုရပ္ဆိုင္းျပစ္ဖို႔၊ ေရတပ္ပိတ္ဆို႔မႈကို အဆံုးသတ္ေစဖို႔ေဆာင္ရြက္။
၁၉၆၃ ဇူလိုင္ ၃။ ။ ျပင္သစ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔ကၽြန္ဘ၀မွ မၾကာခင္က လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည့္ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား (Algeria) သြားေရာက္လည္ပတ္။ သမတ အာမက္ဘင္ဘယ္လာ(Ahmed Ben Bella ) ႏွင့္ေတြ႔ဆံု။
၁၉၆၄ ဒီဇင္ဘာ ၉။ ။ အေမရိကန္၊ နယူးေယာက္ရွိ ကုလသမဂၢ ညီလာခံတက္ေရာက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အယ္ဂ်ီးယီးယား၊ မာလီ (Mali)၊ ကြန္႐ို (congo)၊ ႐ုိင္နီယာ (Guinea)၊ ဂါနာ (Ghana)၊ တန္ဇံနီးယား (Tanzania) ႏွင့္ အီဂ်စ္ (Egypt) ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ သံုးလသြားေရာက္လည္ပတ္။
၁၉၆၅ မတ္ ၁၄။ ။ က်ဴးဘားကို ခ်ီ ေခတၱျပန္ေရာက္လာ။
ဧၿပီ ၁။ ။ ကြန္႐ိသူပုန္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုမ်ားကို ကူညီရန္အတြက္ ကပ္စ္ထ႐ုိကို ခ်ီကအေရးေတာင္းဆိုခဲ့။
ဒီဇင္ဘာ။ ။ က်ဴးဘားသို႔ ခ်ီလွ်ဳိ႕၀ွက္ ျပန္ေရာက္လာ။ ကြန္႐ုိေတာ္လွန္ ေရးကိုျမႇင့္တင္ရန္ႏွင့္ ဗိုလယား (Bolivia) ေတာ္လွန္ေရးကို အစပ်ိဴးႏုိင္ရန္အတြက္ ျပန္လာ။
၁၉၆၆ ႏို၀င္ဘာ ၄။ ။ ခ်ီ ႐ုပ္ဖ်က္ၿပီး ဗိုလစ္ဘီးယား ကို၀င္ေရာက္လာခဲ့။
၁၉၆၇ မတ္ ၂၃။ ။ ဗိုလစ္ဗီးယားစစ္တပ္ကို ေျပာက္က်ားတပ္က စတင္တိုက္ခုိက္။ ပထမဆံုးတိုက္ပြဲမွာ ေျပာက္က်ားတို႔ေအာင္ျမင္ခဲ့ စစ္တပ္က အက်အဆံုးမ်ား ထြက္ေျပးခဲ့ရ။
ဧၿပီ ၁၆။ ။ အာရွ အာဖရိက လက္တင္အေမရိက ေသြးစည္းညီၫြတ္ေရး ညီလါခံသို႔ခ်ီက ေၾကညာခ်က္တေစာင္ ေပးပို႔ခဲ့၊ ဗီယက္နမ္ စစ္ပဲြႏွင့္ ဗီယက္နမ္ ျပည္သူတို႔ လြတ္ေျမာက္ေရးမွာ ပူးေပါင္းပါ၀င္ၾကဖို႔ ခ်ီက အေလးအနက္ ေတာင္းဆိုခဲ့။
ၾသဂုတ္ ၄။ ။ ေတာ္လွန္ေရးေျပာက္ က်ားတပ္မ်ား ခိုေအာင္းရာ အဓိကေနရာကို ဗိုလစ္ဘီးယား စစ္တပ္က စတင္တိုက္ခိုက္ခဲ့။
စက္တင္ဘာ ၂၆။ ။ ေျပာက္က်ားတပ္မ်ားကို စစ္တပ္က၀ိုင္းပတ္ထားၾက။
ေအာက္တိုဘာ ၈။ ။ ခ်ီႏွင့္ေျပာက္က်ား ၁၇ ဦးတို႔ ေထာင္ေျခာက္ဆင္ကာ လက္ရဖမ္းဆီးျခင္းခံခဲ့ရ။ ခ်ီမွာ ဒဏ္ရာေတြႏွင့္ အဖမ္းခံရ။
ေအာက္တိုဘာ ၉။ ။ ဗိုလစ္ဗီးယားအစိုးရႏွင့္ အေမရိကန္အစိုးရ၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္အရ ခ်ီႏွင့္ရဲေဘာ္ႏွစ္ဦး ကို သတ္ျဖတ္ပစ္လိုက္ၾကသည္။
၁၉၆၈ ဇူလိုင္ ၁။ ။ ဗိုလစ္ဗီးယားမွာ ခ်ီေရးခဲ့သည့္ ေန႔စဥ္မွတ္တမ္းစာအုပ္ကို ကပ္စထ႐ုိကအမွာေရးၿပီး က်ဴးဘားမွာထုတ္ေ၀၊ အခမဲ့ျဖန္႔ေ၀ခဲ့။
၁၉၉၅ ဒီဇင္ဘာ ၁။ ။ ခ်ီႏွင့္တကြ အျခားေျပာက္က်ားရဲေဘာ္မ်ား၏ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ား၏ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားကို ဗိုလ္လစ္ဘီးယားတြင္ ရွာေဖြတူးေဖာ္ခဲ့သည္၊
၁၉၉၇ ဇူလိုင္ ၁၄။ ။ ခ်ီႏွင့္ေတာ္လွန္ေရးရဲေဘာ္မ်ား၏ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ား က်ဴးဘားသယ္လာ။
ေအာက္တိုဘာ ၁၃။ ။ က်ဴးဘားၿမိဳ႕ေတာ္ဟာဗားနားရွိ ေတာ္လွန္ေရးရင္ျပင္တြင္ ေတာ္လွန္ေရးရဲေဘာ္မ်ား ကို ေအာက္ေမ့ဘြယ္ အခန္းအနားက်င္းပ။
ေအာက္တိုဘာ ၁၄။ ။ ခ်ီ၏ ႐ုပ္ႂကြင္းကို စင္တာကလာရာ (Santa Clara) သို႔ေျပာင္းေ႐ြ႕သယ္ယူလာ (ဤၿမိဳ႕သည္ ခ်ီႏွင့္သူ၏ေျပာက္က်ားတပ္က ၁၉၅၉ ဇႏၷ၀ါရီ ၁ တြင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ဘာတစ္စတာထြက္ ေျပးခဲ့ရ။)


ခ်ီကအသက္ ၂၇ မွာ ေတာ္လွန္ေရး လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ အသက္ ၃၉ မွာရန္သူ၏ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံခဲ့ရ။ ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ၁၂ ႏွစ္ၾကာခဲ့သည္။ အာရွ အာဖရိက လက္တင္အေမရိက ျပည္သူတို႔၏နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရး အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ အေမရိကန္ ေထာက္ကူအားေပး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္မွ ျပည္သူလူထု လြတ္ ေျမာက္ေရး အတြက္ေနာက္ဆံုး ထြက္သက္အထိ႐ုန္းကန္ လႈပ္ရွားခဲ့သူ။ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္။ ေျပာက္ က်ားေခါင္းေဆာင္ ခ်ီကားျပည္သူတို႔၏ ျမင့္ျမတ္ေသာ သူရဲေကာင္း။ ႏိုင္ငံတကာ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႔၏လမ္းျပ မွဴးအျဖစ္ သူစိတ္ဓါတ္က ရွင္သန္ဆဲ။ ။

ဇင္ဇင္
ၾသဂုတ္လ ၂၉ ။ ၂၀၀၅
ရည္ညႊန္းစာအုပ္။ ။ Hilda Barrio and Gareth Jenkins ----the Che handbook